İnternet kitapçılarının artışı, okurların kitaplarını bu sitelerden almaya başlamasıyla birlikte kitabevlerinin, sahafların da değiştiği, dönüştüğü bir gerçek. Kimi okur hâlâ sadece kitabevleri ve sahaflardan kitap alırken kimi okur da tam tersine, sadece internet kitapçılarından alışveriş yapıyor. Elbette iki kanaldan yararlanan okurlar da var.
İnternet kitapçıları daha uygun fiyatlar, indirimler mi sunuyor okura? Peki, kitabevleri bu ortamda nasıl ayakta kalıyor? Söyleşiler, imza günleri mi düzenliyorlar? Kitaba dokunmadan, görmeden, sayfalarını karıştırmadan satın almayan okurların ilk tercihleri hâlâ kitabevleri mi? Yoksa bu bir nostalji öğesi mi artık?
Bu sorular etrafında, varsa sorunlarını dinlemek ve kitabevlerini, sahafları tanımak için bu diziyi başlatmış bulunuyoruz.
Konuğumuz, İzmir’de bulunan Yerdeniz Kitapçısı’ndan Nuray Önoğlu ve Ergun Tavlan.
Yerdeniz Kitapçısı’nı ne zaman açtınız? Başlangıçtaki motivasyonunuz, amacınız, niyetiniz neydi?
Yerdeniz Kitapçısı Ekim 2015’de açıldı. Amacımız edebiyat odaklı küçük ama işlevini iyi yerine getiren bir kitapçı dükkanıydı. Bu yöndeki uğraşımız sürüyor.
Hayatın her alanında artan dijitalleşmeyle birlikte internet kitapçılığının da geliştiği aşikâr. Hemen her gün bir internet kitapçısının indirim haberine uyanıyoruz. Bu durum sizi nasıl etkiliyor? Rekabet etmekte zorlanıyor musunuz?
Elbette. Son derece yıkıcı bir haksız rekabet var. Ayakta kalmak kolay değil. Ancak bağımsız kitapçıların da online mağazalara bir üstünlüğü var: İnsani temas, okura kitap seçiminde rehberlik sunma ve kitaplar konusunda sohbet edebilme imkânı. Bunlar okurun bağımsız kitapçıyı yeğlemesinde önemli etmenler.
Kitabevinizde söyleşi ve imza günleri düzenliyor musunuz? Okurun internet kitapçılarında bulamayacağı, karşılaşamayacağı neler var Yerdeniz Kitapçısı’nda?
Pandemiden önce çeşitli etkinlikler yapıyorduk. Şimdilerde bu tür etkinlikleri askıya almış durumdayız ama pandeminin geçmesini ve yeni etkinlikler yapmayı sabırsızlıkla bekliyoruz. Dediğimiz gibi, okura kitap seçiminde rehberlik etmenin ve kitaplar konusunda sohbet olanağı bulmanın yanı sıra yayın dünyasını itinayla izleyerek konseptimize uygun kitapları seçiyor, okurumuza sunuyoruz. Yerdeniz’in raflarındaki her bir kitap özenle seçilmiştir ve okurlarımız da hem bunu bilir hem de sık sık bu özenimizin altını çizerler.
İnternet üzerinden kitap satışı yapıyor musunuz?
Evet. Nadir Kitap sitesi üzerinden internet satışımız var. Ayrıca bize yazarak ya da telefonla ulaşan okurlarımızın kitap siparişlerini kendilerine kargo aracılığıyla gönderiyoruz.
Pandemi süreci sizi nasıl etkiledi?
Pandemi sürecinde 5 ay kapalıydık. Dükkân sahibi ilk üç ay kirada bir miktar indirim yapmaya rıza göstererek bize yardımcı oldu, müteşekkiriz. Ancak daha uzun kapalı kalmak ekonomik açıdan mümkün değildi, dolayısıyla beş ayın sonunda dükkânı açtık. Elbette pandemi öncesine kıyasla bir durgunluk oldu, bilhassa yüz yüze satışlarda. Ama bu durum yavaş yavaş değişiyor. Durgunluğu dengeleyen internet satışlarındaki göreli artış oldu.
Ocak 2021’den beri Yerdeniz Kitapçısı’nda, okurlarımızın başlattığı ve on aydır büyüyerek süren “Askıda kitap” uygulaması var. Öğrenci, işsiz, dar gelirli herkes, çocuğuna kitap almakta güçlük çeken ebeveynler, pazartesiden cumartesiye, saat 15:00-19:00 arasında Yerdeniz’e gelerek ücret ödemeksizin, okurlarımızın ücretini ödeyerek bizden satın alıp askıya bıraktığı kitaplardan alabiliyor. Bu uygulama hem bize can suyu oldu hem de kitaba bütçe ayırmakta zorlanan okur için bir olanak yarattı.
Nasıl bir müşteri profiliniz (yaş, cinsiyet gibi) var? Bu profilde değişimler gördüğünüz zamanlar oluyor mu?
Biz okur demeyi yeğliyoruz. Yerdeniz’e her yaştan, her cinsiyet ve cinsel kimlikten okur gelir. Okurlarımız arasında öğrenciler, öğretmenler, hekimler, hukukçular oldukça çoktur. Elbette okullar kapalıyken öğrenci okurlarımızda göreli bir azalma, okullar açıldığında ise çoğalma olur. Bunun dışında yaz aylarında yurt içi ve yurt dışından İzmir’e tatile gelen okurlarımız uğrar muhakkak. Şakayla karışık, “Yerdeniz Kitapçısı artık İzmir’e gidildiğinde gezilip görülecek yerler arasına girdi,” diyoruz.
Geleneksel kitapçılığın geleceği hakkında ne düşünüyorsunuz?
Geleceğin uzmanlaşmış bağımsız kitapçılık için parlak olduğunu düşünüyoruz. Gelecekte belli alanlarda (çocuk kitapları, ders kitapları, akademik kitaplar, tarih kitapları, felsefe kitapları, seyahat kitapları, mutfak sanatı kitapları, hobi kitapları vb.) uzmanlaşmış kitapçılara büyük ihtiyaç duyulacağını, bu ihtiyaçlara cevap veren kitapçıların yaşama olanağı bulacağını düşünüyoruz.