Varlık Dergisi’nin 15 Mart 1957 tarihli 450. sayısının son sayfasında yer alan “OKUYUCULARIMIZLA BAŞBAŞA” başlıklı bölümde okuyuculardan gelen sorular, yorumlar, eleştiriler ve derginin bunlara cevapları var.
Mehmet Vehbi GÜRSES sormuş: “Şahsi kütüphaneniz yok olursa ilk satın alacağınız on kitap hangileri olacak? diye bir anket açacağınızı söylemiştiniz, bir hayli önce. Mayk Hammerlerle yalnız çıplak kadın vücudu teşhir ederek genç dimağları zehirleyen roman ve dergilerin piyasayı doldurduğu şu günlerde böyle bir soruşturmayı faydalı bulmuyor musunuz?”
Cevapta imza yok ama muhtemelen Yaşar Nabi Nayır da şöyle cevap vermiş: “O anket sorusunu yazar arkadaşlarımızdan bir kısmına dağıtmıştık. Tek birinden bile cevap alamadık. O zaman bu soruya cevap vermenin güçlüğünü düşünerek vazgeçmek zorunda kaldık.”
Sorunun güçlüğü ortada ama 64 yıl sonra Parşömen olarak biz tekrar sormak istiyoruz: “Şahsi kütüphaneniz yok olsa ilk satın alacağınız on kitap hangileri olurdu?”
Gel de çık işin içinden! Nasıl çıkacağımı bir bilsem, elbette elimde on kitapla odamdan çıkacağım; yani işin içinden çıkacağım. Raflardaki onca kitaba sırtımı dönüp çıkacağım kucağımdaki on kitapla. Ama, olmuyor. Ne on kitabı seçebiliyorum, ne de öteki kitapların yüzlerine bakabiliyorum.
On kitabı seçmeye kalksam, yani seçmeyi denemeye çalışsam, yer yerinden oynamaz ama benim yüreğim yerinden öyle bir oynar ki, bir daha yerine koyamam!
Nâzım Hikmet’in Memleketimden İnsan Manzaraları‘nı elime alsam, seçsem, şiirlerine ne diyeceğim? Dağlarca’nın hangi kitabını seçebilirim? Ya Cemal Süreya, Edip Cansever, İlhan Berk, Turgut Uyar, Melih Cevdet Anday, Metin Eloğlu? Onların hangi kitabını seçebilirim? Kolay mı on kitabı bir çırpıda seçmek?
Peki, Tolstoy’un Savaş ve Barış’ını mı, Anna Karenina’sını mı seçmeliyim. Ya Dostoyevski’nin Budala’sını mı, Suç ve Ceza’sını mı, Karamazov Kardeşler’ini mi seçmeliyim? Peki Neruda’nın, Lorca’nın, Aragon’un, Oktavio Paz’ın, Cortazar’ın, Yaşar Kemal’in, Ferit Edgü’nün, Tomris Uyar’ın, Adalet Ağaoğlu’nun, Orhan Kemal’in, Sait Faik’in, Sabahattin Ali’nin, Orhan Veli’nin, Enis Batur’un, Murathan Mungan’ın… hangi kitabını seçebilirim?
Yok yok, ben bu işi beceremeyeceğim. Kitaplığımdaki onca şiir, öykü, roman, deneme, anı, günlük… kitaplarımdan on kitabı seçemeyeceğim. Dünyanın her ülkesinden, her dilinden onca dostumun içinden hangisini seçeceğimi bilemiyorum. Birini alsam, ötekilere ne diyeceğim. İkisini seçtim diyelim, onu nasıl bulacağım? On kitabı gönül rahatlığıyla seçip kütüphanemdeki öteki kitapların yüzüne bakmadan, seslerine kulaklarımı tıkayıp çıkabilir miyim bir şey demeden?
Kaç gündür bu on kitabı düşünüyorum. Hayatımda yer eden, beni çok etkileyen on kitabın peşine takıldım. Elbette okuduğum onca kitap beni çok etkiledi, etkilemeyi de sürdürüyor. Ama, bu on kitabı öne çıkarmaya gelince, işte orada duruyorum!
Kütüphanemden çıkıyorum hiçbir yazarı, hiçbir kitabı küstürmeden, hayal kırtıklığına uğratmadan.