Varlık Dergisi’nin 15 Mart 1957 tarihli 450. sayısının son sayfasında yer alan “OKUYUCULARIMIZLA BAŞBAŞA” başlıklı bölümde okuyuculardan gelen sorular, yorumlar, eleştiriler ve derginin bunlara cevapları var.
Mehmet Vehbi GÜRSES sormuş: “Şahsi kütüphaneniz yok olursa ilk satın alacağınız on kitap hangileri olacak? diye bir anket açacağınızı söylemiştiniz, bir hayli önce. Mayk Hammerlerle yalnız çıplak kadın vücudu teşhir ederek genç dimağları zehirleyen roman ve dergilerin piyasayı doldurduğu şu günlerde böyle bir soruşturmayı faydalı bulmuyor musunuz?”
Cevapta imza yok ama muhtemelen Yaşar Nabi Nayır da şöyle cevap vermiş: “O anket sorusunu yazar arkadaşlarımızdan bir kısmına dağıtmıştık. Tek birinden bile cevap alamadık. O zaman bu soruya cevap vermenin güçlüğünü düşünerek vazgeçmek zorunda kaldık.”
Sorunun güçlüğü ortada ama 64 yıl sonra Parşömen olarak biz tekrar sormak istiyoruz: “Şahsi kütüphaneniz yok olsa ilk satın alacağınız on kitap hangileri olurdu?”
Edebiyatımızın usta yazarlarının nefis kitaplarını tek tek ayırmak zor geliyor bana. Kaldı ki Nazım Hikmet’i, Aziz Nesin’i, Sevgi Soysal’ı, Rıfat Ilgaz’ı, Kemal Bilbaşar’ı, Ayla Kutlu’yu, Yaşar Kemal’i bir kitaba indirmek istemedim, başaramazdım da. O yüzden listeyi aşağıdaki gibi belirlemeyi tercih ettim.
Bu arada belirtmeliyim: İnsan, çağının hem şekillendiricisi hem de ürünü; koşulların yönlendirmesiyle beğenilerimiz, okumalarımız, odak noktalarımız, arayışlarımız farklılaşabiliyor. 10 sene önce bu liste farklı olacaktı. Belki 5 sene sonra listem yine değişecek. Güzel olan da bu değil mi? Daha iyi kitapların yazılması ve daha iyi bir dünyanın kurulması ihtimali de bizi hayata daha fazla bağlamıyor mu sonuçta?
(Sırasız Tam Listedir; Sondaki Başa, Baştaki Sona Gelebilir.)
Dino Buzzati – Tatar Çölü (İletişim Yayınları)
Sıkışma anlarını, rutine teslimiyet hallerimizi kavramaktan uzaklaştığımızda, akışın parçası haline geldiğimizde bize bunun saçmalığını hatırlatması için.
Samed Behrengi – Küçük Kara Balık (Kırmızı Kedi)
Tatar Çölü’nden çıkış yolunu sunduğu ve bunun mümkün olduğunu gösterdiği için.
Marguerite Yourcenar – Hadrianus’un Anıları (Helikopter Yayınları)
Yourcenar’ın sözleriyle, “İnsanın, bir başkasının beden ve ruhuyla bütünleşmesini sağlayan tılsımlı duygudaşlık” iklimini yaratmak ne zor! Oysa bu roman bunu başarıyor. İçerdiği bilgelik de bize yeni ufuklar açıyor.
Bernard Malamud – Tamirci (Kafka Kitap)
Hiçbir haksızlığın bize ve çağımıza özgü olmadığını kavrayabilmek ve yine tutunabilmek için.
Dag Solstad – Mahcubiyet ve Haysiyet (Yapı Kredi Yayınları)
İçine düştüğümüz koşulları, gelgitli ruh hallerimizi, “politik depresyon”a varan kopuşlarımızı anlattığı, hislere tercüman olduğu ve yine bunların “bize özgü” olmadığını gösterdiği için.
Heinrich Böll – İrlanda Güncesi (Can Yayınları)
Melankolik duygu durumlarına uygun bir iklimi, yağmuru, yeşili, “ada”yı ve şekillendirdiği ilişkileri harika anlattığı ve kalemi böyle ustalıkla kullandığı için.
Claire Keegan – Mavi Tarlalardan Yürü (Yüz Kitap)
Böll’ün güncesini şekillendirdiği yerlerde gezinen sıkı öyküler için.
Gogol – Palto (Türkiye İş Bankası Yayınları)
Nedeni, yakında çıkacak olan ilk öykü kitabımda saklı kalsın. Bu yüzden şimdilik böyle bırakayım. Mümkün çıksın, yine konuşuruz belki.
Albert Sánchez Piñol – Soğuk Deri (Jaguar Kitap)
Uzak ve ıssız bir ada, merkezinde de deniz feneri var. Deniz fenerleri ayrı bir tutku benim için. Edebiyatta da sinemada da temsillerinin peşindeyim. Bu atmosferi fazlasıyla hissettiriyor roman. Üstüne de insanın kendi karşıtına dönüşebildiğini ustaca sergileyerek akışın nasıl yeniden üretildiğini, bundaki payımızın ne olduğunu edebiyat mucizesi aracılığıyla tartıştırabiliyor.
Dostoyevski – Yeraltından Notlar (İletişim Yayınları)
Hemen hemen her ilerici politik mücadele, özünde, iktidar ilişkilerine göre yapılandırılmış kamusal alandan dışlananların müdahalesine dayanır. Dışlandığı yerden yeraltına, sığınağına çekilen roman kahramanı, güç toplayacak ve çok daha etkin biçimde yerüstündeki kamusal ilişkilere müdahale edecektir. Bunu çok önceden haber verdiği, unutanlara hatırlattığı için.