Türk edebiyatının geleneğinde yıllıklar önemli bir yer tutar. Nesin Vakfı Yıllıkları, Memet Fuat’ın hazırladığı yıllıklar, Mehmet H. Doğan’ın şiir yıllıkları ve Kemal Gündüzalp’in öykü yıllıkları bunlara örnektir.
Gördüğümüz kadarıyla son birkaç yıldır yıllık hazırlama işi iyiden iyiye tavsadı. Oysa yıllıklarda bir yılın dökümü yapılır, o yıl yayımlanan eserlerden seçmeler yayımlanır, yıl içinde yaşanan edebiyat tartışmaları özetlenirdi. Yıllıklarda bir de soruşturma bölümleri olurdu.
Biz burada, en azından yıllıkların soruşturma kısmını yaşatalım istiyoruz. Nedir, Parşömen Sanal Fanzin olarak, bunu internet yayıncılığı yapan bir e-dergi olmamızın sınırları içerisinde yapabiliriz: Az soruyla, soruşturmaya yanıt veren her değerli katılımcının yanıtlarını ayrı ayrı yayımlayarak. Öte yandan, soruşturmada az soru olmasına rağmen, “açılmaya” veya “genişletilmeye” müsait konulara işaret ettiğimizi düşünüyoruz. Yanıtların uzunluğu konusunda hiçbir kısıtlamamız yok.
Eleştiri ortamımızın çoraklığı ortada. Bu yüzden soruşturmanın son sorusunu çok önemsiyoruz. Yalnızca “en iyi” listeleri yapmakla yetinmek istemiyoruz. Sorunları ortaya koymanın birlikte düşünmeye, giderek çözümler üretmeye varacağını umut ediyoruz. Geçen yıl yaptığımız soruşturmayı değerli katılımcıların katkılarıyla yayımlamıştık. Bu soruşturmaları önümüzdeki yıllarda da sürdürmek istiyoruz.
Bu tür soruşturmalar ekseriyetle aynı kişilere sorulur. Biz bu tavrı da demokratikleştirmek istediğimiz için eleştirmenler, yazarlar, çevirmenler, akademisyenler, şairler, kitapçılar ve editörlerin yanısıra okurların da soruşturmaya katılımını sağlamaya çalıştık, çalışacağız.
2020’yi Koronavirüs salgınının gölgesinde geçirdik, kötü ve karamsar bir yıl oldu. 2021’in edebiyat açısından daha verimli, barış dolu ve en önemlisi sağlıklı olacağımız bir yıl olmasını dileriz.
Yıl içinde yayımlanan ve beğenerek okuduğunuz ama yeterli ilgiyi görmediğini düşündüğünüz kurgu kitap ya da kitapları (telif ya da çeviri), beğenme nedenlerinizden de kısaca bahsederek bizimle paylaşır mısınız?
Kırmızı Kedi Yayınları’ndan çıkan Harold Pinter’ın Seçme Oyunlar eseri, İthaki Yayınları’nın bastığı Sinan Pala’nın Scout Açısı kitabı, Can Yayınları tarafından okurlarla buluşturulan Pablo Neruda’nın Evrensel Şarkı’sı ilk aklıma gelenler… Bir tiyatro, bir futbol bir de modern destan kitabını paylaştım. Pinter’ın az karakter ile su gibi akan diyaloglarını okumak, okurken bir sahnede oyuncuları hayal etmek güzeldi. Bir futbolsever olarak Scout Açısı’nı beğendim, zira bizdeki kısır futbol tartışmaların ötesinde farklı bilgiler edinmeme vesile oldu. Oyunun zevkini almak isteyenlere öneririm. Neruda’nın Evrensel Şarkı’sı, aslında bir Latin Amerika tarihi denilebilir. Ezenlerin, ezilenlerin, direnişlerin tarihini bir edebiyat ustasından okumak çok lezzetliydi.
Size göre 2020 yılının önemli edebiyat olayları nelerdi?
Kesinlikle pandemiydi. Salgın son birkaç yıldır değişen ve dönüşen edebiyat dünyasını iyice allak bullak etti bana kalırsa. Birçok yazar, yeni kitabını yayınlamayı erteledi. Bu yıl yeni kitaplara çok doyamadık ama evlere kapandığımız anlarda ıskaladıklarımıza vakit ayırma fırsatı bulduk, klasikleri tekrar gözden geçirdik, ihmal ettiğimiz farklı türlere ağırlık verebildik. Bence önümüzdeki 10 yılda, 2020’de fikirsel olarak inşa edilmiş kurmaca metinlerle sıkça karşılaşacağız.
Edebiyat ortamımıza baktığınızda ne gibi sorunlar, eksiklikler ve sıkıntılar görüyorsunuz?
Bir çoraklık olduğu ortada. Yeni kitaplarını heyecanla beklediğimiz yazarlar, beklentinin altında kalmaya çok mu başladı, yoksa bu benim sübjektif yorumum mu bilemiyorum… Bunun dışında edebiyatla, yazın dünyasıyla ilgili yayınların eskisi kadar güçlü olmadığı düşüncesindeyim. “Sosyal medya kümelerimiz” artık çok belirleyici. Bir filmi, diziyi, kitabı sağlıklı bir şekilde tartışma zeminini kaybettik. Çok az kalan yayınlar da ayakta kalabilmek için “birilerini kırmayı” göze alamıyor belki de. “Ustalarımız” da hemen her yeri doldurduğu için fikrini, eleştirisini dile getirecek yeni bir nesil kendisine yer bulamıyor.